Dyslexie is een wijd verspreide leerstoornis. Er zijn heel wat vragen en hypotheses over de oorsprong van deze aandoening. Een van de verschillende onderzochte pistes, die heel wat interesse wekt in wetenschappelijke kringen, is de rol van de ogen. Hoewel dyslexie vooral wordt geassocieerd met het moeilijk verwerken van geschreven en gesproken taal, onderzoeken sommige deskundigen de rol die de ogen en het gezichtsvermogen mogelijk spelen bij deze complexe stoornis. Wat weten we vandaag over dyslexie? Is het gezichtsvermogen inderdaad verantwoordelijk voor deze leerstoornis? En hoe weet je of je kind dyslexie heeft?

SAMENVATTING:

• Wat is dyslexie?
• Wat is de oorzaak van dyslexie?
• Wat zijn de symptomen van dyslexie?
• Dyslexie en aandachtstoornissen: wat is het verband?
• Is mijn kind dyslectisch?
• Kan dyslexie worden genezen?

Wat is dyslexie?

Dyslexie is een specifieke leerstoornis gekenmerkt door aanhoudende moeilijkheden met lezen en schrijven, onafhankelijk van het intelligentieniveau. 

Deze neurologische aandoening beïnvloedt de manier waarop de hersenen schriftelijke informatie verwerken, waardoor het bijzonder moeilijk is om woorden te herkennen, letters te onderscheiden en teksten te begrijpen.

In België wordt dyslexie erkend als een belangrijke stoornis die een aanzienlijke impact kan hebben op iemands schoolparcours en professionele loopbaan. Scholen en gezondheidsprofessionals zijn zich er steeds meer van bewust dat dyslexie op jonge leeftijd moet worden vastgesteld om passende ondersteuning te kunnen bieden.

Wat is de oorzaak van dyslexie?

De oorzaak van dyslexie blijft een complex en veelbesproken onderwerp onder wetenschappers. De aandoening werd aanvankelijk onderzocht door oogartsen, maar het onderzoek verschoof geleidelijk naar de neurologie voor meer inzichten. Ondanks vorderingen is de neurologische oorsprong van dyslexie nog steeds niet volledig vastgesteld en zijn ook de precieze oorzaken niet altijd niet gekend.

Dyslexie en het gezichtsvermogen

In 2017 deden Guy Ropars en Albert Le Floch, twee onderzoekers uit Rennes, een interessante ontdekking. Ze bestudeerden 60 studenten, waaronder 30 dyslectici, en identificeerden een anatomische eigenaardigheid in de ogen van de dyslectische studenten. 

Normaal gesproken zijn de ogen niet perfect symmetrisch, wat ervoor zorgt dat de hersenen de voorkeur kunnen geven aan signalen van het dominante oog, om zo uit het binoculair zicht (via twee ogen) één beeld te vormen. Deze asymmetrie is vooral zichtbaar in de fovea (centraal deel van het netvlies), waar het dominante oog een cirkelvormige zogenaamde Maxwell-spot heeft (gebied van de fovea), terwijl het niet-dominante oog een Maxwell-spot met een onregelmatige omtrek heeft. 

Bij dyslectische mensen zijn de twee Maxwell-spots echter identiek, wat tot verwarring kan leiden voor de hersenen, omdat ze niet kunnen bepalen welk beeld dominant is. Dit fenomeen zou kunnen verklaren waarom letters worden gespiegeld, lijken te bewegen en moeilijk te lezen zijn.

Deze ontdekking stemde overeen met de bevindingen uit eerder onderzoek van John Stein aan de Universiteit van Oxford. In 1987 onthulde Stein dat 75% van de dyslectische kinderen in zijn onderzoek problemen had met oogfixatie en convergentie. 

Deze resultaten werden bevestigd en uitgebreid door andere onderzoekers, zoals Maria Pia Bucci en Zoï Kapoula, die ook divergentiestoornissen rapporteerden en de abnormale coördinatie aantoonden van de oogbewegingen die nodig zijn om te lezen.

Wat moet ik doen bij visusstoornissen?

Wat zijn de symptomen van dyslexie?

Dyslexie is een complexe leerstoornis met een reeks symptomen die van persoon tot persoon kunnen verschillen. Toch zijn er enkele veelvoorkomende tekenen die, vooral bij schoolgaande kinderen, kunnen wijzen op deze stoornis.

Mensen met dyslexie ervaren heel wat problemen met lezen. Ze lezen vaak erg langzaam en hebben moeite om de betekenis van woorden en zinnen te begrijpen. 

Dit kan bovendien samengaan met dysorthografie, waardoor het nog moeilijker wordt om de vorm van woorden en hun correcte spelling te onthouden. Verwarring tussen spiegelletters, zoals b en d, komt vaak voor bij dyslectici.

Dyslexie en aandachtstoornissen: wat is het verband?

In Vlaanderen lijden heel wat kinderen en volwassenen aan één of meerdere leerstoornissen. 

Problemen met lezen en schrijven kunnen een grote impact hebben op het gedrag en de cognitieve vaardigheden van een persoon met dyslexie. Dit kan zich uiten in een verminderde concentratie, beperkte woordenschat en begripsproblemen. Deze uitdagingen kunnen op hun beurt een invloed hebben op school- en professionele prestaties, maar ook op het gevoel van eigenwaarde en sociale interacties.

Is mijn kind dyslectisch?

Als je je afvraagt of je kind dyslectisch is, kan je op een aantal zaken letten:

• Let op tekenen zoals aanhoudende problemen met lezen en schrijven, cijfers die onder de verwachtingen liggen ondanks duidelijke inspanningen, en frequente fouten op vlak van spelling of begrijpend lezen.
• Let op grote schommelingen in de schoolprestaties: je kind is bijvoorbeeld goed in mondelinge expressie maar heeft problemen met lezen en schrijven.
• Vraag je kind naar zijn of haar lees- en schrijfervaringen, zoals: vind je dit moeilijk of frustrerend?
• Stel vragen over de perceptie van letters en woorden, zoals: zie je de woorden bewegen of veranderen op het blad?
• Ga na of je kind vlot getallen kan onthouden of gemakkelijk schriftelijke instructies begrijpt.

Problemen met het gezichtsvermogen kunnen soms de dyslexiesymptomen maskeren of verergeren. Daarom is het belangrijk om een oogtest te laten uitvoeren om elk gezichtsprobleem uit te sluiten dat de schoolprestaties zou kunnen beïnvloeden. 

Het gezichtsvermogen van je kind testen

Vanaf 6 jaar worden regelmatige oogtests aanbevolen om ervoor te zorgen dat het gezichtsvermogen van je kind zich goed blijft ontwikkelen en geen problemen veroorzaakt op school.

Kom alles te weten over het zicht van kinderen

Kan dyslexie worden genezen?

Omdat dyslexie geen ziekte is, kan het niet ‘genezen’ worden. Er kan wel efficiënt mee worden omgegaan. De behandeling richt zich voornamelijk op logopedie, essentieel voor het verbeteren van de lees- en schrijfvaardigheid. Soms kan een orthoptist extra ondersteuning bieden, vooral bij problemen met de oogcoördinatie.

Tot slot speelt ook de opticien een belangrijke rol. Hij kan advies geven over de beschikbare optische middelen en kan je doorverwijzen naar de juiste specialisten, wat bijdraagt aan de algemene behandeling van de aandoening.